Հոլովներ / Подежи
Բառերի այնպիսի փոփոխությունը, որից կախված է նրանց պաշտոնը նախադասության մեջ կոչվում է հոլովում:
Ուղղական հոլով
ա. Ուղղական հոլովի ձևը
Ուղղական հոլովը բառի ուղիղ ձևն է:
Որոշյալ առման դեպքում ուղղականն ստանում է որոշիչ հոդ` ը կամ ն.
քար – քարը
ձի – ձին
քույր – քույրը
բ. Ուղղական հոլովի իմաստը
Ուղղական հոլովն արտահայտում է գործող, մի բան լինող առարկա:
գ. Ուղղական հոլովի գործածությունը
Նախադասության մեջ ուղղական հոլովով դրված բառերը հիմնականում գործածվում են որպես
ենթակա` Գետը լեռներից շառաչով գալիս և անց է կենում դաշտերի միջով:
ստորոգյալ` Դա մի լեռնային գետ է:
կոչական` Վահան Տերյան,
Ինչպե՞ս երգեմ հիշատակը քո:
որոշիչ` Բժիշկ Արշակն այդ օրն ուշացել էր:
Սեռական հոլով
ա. Սեռական հոլովի ձևը
Սեռական հոլովը կազմվում է երկու եղանակով`
1. ուղղականին վերջավորություն ավելացնելով – արտաքին հոլովում – քար-ի, ձի-ու, քր-ոջ, օր-վա
Սեռական հոլովը ստանում է –ի, -ու, -ան, -ոջ, -վա, -ց վերջավորությունները
2. Բառի արմատի հնչյունները փոփոխելով – ներքին հոլովում – տուն – տան, հայր – հոր
ու ձայնավորով և բաղաձայնով վերջացող բառերում -ն դառնում է ա,
այ երկհնչյունով ու բաղաձայնով վերջացող բառերում այ-ը վերածվում է ո-ի:
շուն – շան
արյուն – արյան
հայր – հոր
մայր – մոր
բ. Սեռական հոլովի իմաստը
Սեռական հոլովն արտահայտում է պատկանելության իմաստ:
գ. Սեռական հոլովի գործածությունը
Նախադասության մեջ սեռական հոլովով դրված բառերը գործածվում են որպես գոյականի լրացում.
Հատկացուցիչ`
Արագածի, Արարատի
Հայացքի դեմ սգավոր,
Սև տուֆակերտ մի պալատի
Տրտմահանդես դահլիճում
Պառկած է նա
Որպես անթագ, բայց հիրավի թագավոր…
Պ. Սևակ
Որոշիչ`
Սեղանի գինին թույլ, բայց համեղ խմիչք է:
Տրական հոլով (2)
ա. Տրական հոլովի ձևը
Տրական հոլովը սեփական ձև չունի, միշտ նման է սեռականին, միայն թե որոշյալ առման ժամանակ հոդ է ստանում:
սեռական` քարի, ձիու, օրվա, քրոջ
տրական` քարի(ն), ձիու(ն), օրվա(ն), քրոջ(ը)
բ. Տրական հոլովի իմաստը
Տրական հոլովն արտահայտում է հանգման իմաստ. տրական հոլովով դրված առարկային հանգում է գործողությունը.
Ոտքս կպավ մի քարի (այն քարին):
գ. Տրական հոլովի գործածությունը
Տրական հոլովով դրված բառերը նախադասության մեջ լինում են ստորոգյալի լրացում` անուղղակի խնդիր և պարագա.
Վահանը հանդիպես Արամին: (խնդիր)
Գիրքը դրված է սեղանին: (պարագա )
Հայերենում, այն բարդ բառերը, որոնց վերջին բաղադրիչը միավանկ բառ է,հոգնակին կարող է ստանալ և՛ -եր, և՛ -ներ վերջավորություն:
Եթե վերջին միավանկ բաղադրիչը գոյական է և իր իմաստը պահում է անփոփոխ, ապա հոգնակին ստանում է -եր վերջավորություն:
Ըստ այդմ՝
գլխացավ(եզ.) = գլխի + ցավ = (հոգնակի) գլխացավԵՐ
ծովափ(եզ.)= ծովի + ափ = (հոգնակի) ծովափԵՐ
Եթե վերջին միավանկ բաղադրիչը բայի արմատ է կամ բայի իմաստ ստացած գոյական, ապա հոգնակին ստանում է -ներ վերջավորություն:
Օրինակ՝
վիպագիր (եզ.) = վեպ գրող. այստեղ գիր՝ գրել բայի իմաստ ստացած գոյական =վիպագիրՆԵՐ
տնտեսվար(եզ.) =տնտեսություն վարող. այստեղ վար՝ վարել բայի արմատ =տնտեսվարՆԵՐ
Կա ևս մի բացառություն՝ ռուսՆԵՐ...
Հայցական հոլով
ա. Հայցական հոլովի ձևը
Անձերի հայցականը նման է տրականին.
Վահանը սիրում է Անիին:
Իրերի հայցականը նման է ուղղականին.
Վահանը սիրում է խնձոր:
բ. Հայցական հոլովի իմաստը
Հայցական հոլովն արտահայտում է կրելու իմաստ. այդ հոլովով դրված առարկան կրում է գործողությունը.
Վարդանը պատռեց նկարը:
գ. Հայցական հոլովի գործածությունը
Հայցական հոլովով դրված բառերը նախադասության մեջ լինում են ստորոգյալի լրացում` կրող խնդիր և պարագա:
Քամին սենյակ էր բերում ծաղիկների բույրը: (ուղիղ խնդիր )
Գիշերը հորդ անձրև էր եկել: (պարագա )
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Изменение слов, от которого зависит связь данного слова с другими словами в предложении называется склонением.
Именительный падеж
а. форма именительного падежа
Именительный падеж является начальной формой слова.
В определенном наклонении к словам добавляется частица ը или ն:
б. смысл именительного падежа
Именительный падеж выражает действующего предмета, предмета с которым что-то происходит.
в. употребление именительного падежа
В предложении существительное в именительном падеже в основном употребляется как:
подлежащее, сказуемое, обращение, определение
Родительный падеж (1)
a. форма родительного падежа
Родительный падеж образуется двумя способами:
1. добавлением окончаний –ի, -ու, -ան, -ոջ, -վա, -ց к именительному падежу (внешнее склонение)
2. изменением звуков в корне слова (внутреннее склонение).
В словах, оканчивающихся на ու и согласное, ու заменяется буквой ա.
В словах, оканчивающихся на այ и согласное, այ заменяется буквой ո.
б. Значение родительного падежа
Родительный падеж выражает смысл принадлежности.
գ.Употребление существительных в родительном падеже
В предложении имена существительные в родительном падеже являются дополнением:
указывающее принадлежность, определение
Родительный падеж (2)
а.Форма родительного падежа
Не имеет собственной формы, всегда похож на предыдущий, только в определенном наклонении получает окончание ը или ն.
б.Смысл родительного падежа
Выражает смысл об'екта действия.
г. Употребление существительных в родительном падеже
В предложении являются дополнениями сказуемого – косвенным дополнением и обстоятельством:
Վահանը հանդիպես Արամին: (խնդիր - дополнение)
Գիրքը դրված է սեղանին: (պարագա - обстоятельство)
Винительный падеж
а. Форма винительного падежа
Винительный падеж личностей похож на родительный (2).
Винительный падеж предметов похож на именительный.
б. Смысл винительного падежа
Слова в винительном падеже обозначают об'ект, на который направлено действие.
г. Употребление существительных в винительном падеже
Существительные в винительном падеже являются дополнениями.
Քամին սենյակ էր բերում ծաղիկների բույրը: (ուղիղ խնդիր - дополнение)
Գիշերը հորդ անձրև էր եկել: (պարագա - обстоятельство)
(c)
Ответить с цитированием
Сообщение от Babyface
Социальные закладки